"Nếu là con chim, chiếc lá,
Con chim phải hót, chiếc lá phải xanh
Lẽ nào vay mà không trả,
Sống là cho, đâu chỉ nhận riêng mình."
(“Một khúc ca xuân” - Tố Hữu)
Viết về đề tài lẽ sống đẹp hiến dâng cho cuộc đời, Tố Hữu đã nêu lên một quan điểm sống rất thiêng liêng, cao ca qua những vầng thơ trong bài “Một khúc ca xuân”. Một nhà thơ cũng sinh ra trên mảnh đất Huế mộng mơ giống Tố Hữu cũng đã đặt bút viết những lời tâm niệm thật chân thành, giản dị trước lúc ra đi, đó chính là nhà thơ Thanh Hải. Ông đã viết nên bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ”, một tác phẩm không những giải bày những suy ngẫm mà còn là những mong ước được dâng hiến một mùa xuân nho nhỏ của mình cho mùa xuân vĩ đại của đất nước Việt Nam. Thanh Hải đã thể hiện tâm nguyện thiết tha, cảm động với đất nước, với cuộc đời rõ nhất trong hai khổ thơ:
"Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hòa ca
Một nốt trầm xao xuyến
Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc"
Nếu như những khổ thơ trước, tác giả thể hiện tình yêu thiên nhiên, lòng tự hào tin yêu đối với đất nước, dân tộc thì ở những câu thơ sau, Thanh Hải dành để thể hiện những khát vọng cống hiến cho cuộc đời của mình. Đây chính là thời điểm mà ông nhìn lại cuộc đời và bộc bạch tâm niệm thiết tha của một nhà cách mạng, một nhà thơ đã gắn bó trọn đời với đất nước, quê hương với một khát vọng chân thành và tha thiết:
"Ta làm con chim hót,
Ta làm một cành hoa.
Ta nhập vào hòa ca,
Một nốt trầm xao xuyến"
Mới nhìn vào khổ thơ, ta đã chú ý ngay tới điệp từ “ta làm” xuất hiện dồn dập song hành cùng những ước muốn cống hiến của nhà thơ. Đó là khát vọng sống hòa nhập vào cuộc sống của đất nước, cống hiến phần tốt đẹp, dù nhỏ bé, của mình cho cuộc đời chung, cho đất nước. Điều tâm niệm ấy được thể hiện một cách chân thành trong những hình ảnh tự nhiên giàu sức gợi tả, gây xúc động sâu xa trong lòng người đọc. Thanh Hải không mong được làm cánh chim đại bàng vĩ đại đập cánh bay tới muôn nơi, ông chỉ nguyện làm chú chim nhỏ nhưng có tiếng hót lảnh lót, trong trẻo, góp thêm âm điệu tươi vui cho cuộc đời. Ông cũng chẳng màng làm một khu vườn địa đàng cầu kì, kiêu sa, chỉ nguyện được làm cành hoa nhỏ xinh, đủ để tỏa chút hương hoa làm tươi mát cuộc sống. Và ông cũng chẳng mưu cầu làm một nốt cao chói lọi trong dàn đồng ca, mà chỉ mong được làm một nốt trầm đủ sâu lắng, đủ đọng lại lòng người. Nhà thơ nguyện cầu được làm một “nốt trầm xao xuyến” không ồn ào, không cao điệu mà chỉ âm thầm, lặng lẽ để “nhập” vào khúc ca, tiếng hát của nhân dân vui mừng đón xuân về. Được tô điểm cho mùa xuân, được góp phần tạo dựng mùa xuân là tác giả đã nguyện hi sinh, nguyện cống hiến cho sự phồn vinh của đất nước. Có thể thấy những ước muốn của ông đều nho nhỏ, khiêm tốn nhưng hết sức đáng yêu, đáng kính trọng.
Tất cả những ước nguyện đó đã được đẩy lên cao thành một lẽ sống cao đẹp, không chỉ cho riêng nhà thơ mà cho tất cả mọi người, cho thời đại của chúng ta. Đó là lẽ sống cống hiến cho đời lặng lẽ, khiếm tốn, không kể gì đến tuổi tác:
“Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc.”
“Một mùa xuân nho nhỏ” nhưng lại không hề “nho nhỏ”, bởi nó là một khát vọng cống hiến vĩ đại, một lẽ sống đẹp thiêng liêng mà tác giả muốn dâng trọn cho cuộc đời. Thái độ "lặng lẽ dâng cho đời” nói lên ý nguyện thật khiêm nhường nhưng hết sức bền bỉ và vô cùng đáng quý, đó chính là phong cách sống như một cuộc hóa thân của ông. Thật cảm động làm sao trước ao ước của nhà thơ dẫu đã qua tuổi xuân của cuộc đời, vẫn được làm một mùa xuân nhỏ trong cái mùa xuân lớn lao ấy.
Điệp ngữ “dù là” xuất hiện như một lần nữa khẳng định khao khát cho đi của nhà thơ, dù cho tuổi già hay bệnh tật, ông vẫn sẽ mãi mãi làm một mùa xuân nho nhỏ trong mùa xuân rộng lớn của quê hương, đất nước. Giọng thơ vẫn nhỏ nhẹ, chân tình nhưng mang sức khái quát lớn. Chính vì vậy, hình ảnh “mùa xuân nho nhỏ” ở cuối bài như ánh lên, tỏa sức xuân tâm hồn trong toàn bài thơ.
Khép lại trang thơ nhưng lại mở ra biết bao suy tư sâu lắng dành cho người đọc. Bài thơ là những tâm nguyện nhẹ nhàng của tác giả lồng ghép trong những nghệ thuật được vận dụng uyển chuyển nhịp nhàng như điệp từ, ẩn dụ,.. Tác giả đã mang đến một thông điệp về lối sống đẹp đáng để thế hệ sau noi theo: sống như một cuộc hóa thân.
"Một mùa xuân nho nhỏ" cuối cùng của Thanh Hải đã dâng tặng cho đời trước lúc ông bước vào thế giới cực lạc, chuẩn bị ra đi mãi mãi. Những lời tâm sự cuối cùng của người sắp mất luôn là những lời thực, luôn chứa chan tình cảm, ước nguyện sâu lắng nhất... Và bài thơ này cũng chính là những điều đúc kết cả cuộc đời của ông. Ông đã giãi bày, tâm tình những điều sâu kín nhất trong lòng, và chính lúc đó Thanh Hải đã thả hồn vào thơ, cùng chung một nhịp đập với thơ để ông và thơ luôn được cùng nhau, hiểu nhau và giãi bày cho nhau. Bài thơ cũng là lời nhắn nhủ nhẹ nhàng đối với thế hệ trẻ về một lẽ sống hiến dâng cho cuộc đời chung.