1. MỞ BÀI:
Có một bài ca không bao giờ quên…”
Cũng có những năm tháng không bao giờ quên, không phai mờ trong ký ức của nhiều thế hệ đã qua, hôm nay và mai sau. Đó chính là vào giai đoạn chuyển giao khi cuộc kháng chiến chống Pháp đã kết thúc thắng lợi, các cơ quan trung ương của Đảng và Chính phủ rời chiến khu Việt Bắc để trở về Hà Nội. Đây còn là khúc giao thời của lòng người: liệu cuộc sống hòa bình, yên vui có làm cho người ta quên đi những người con anh hùng của đất nước đã ngã xuống vì nền độc lập của Tổ quốc trong suốt trường kỳ lịch sử, hòa bình có làm người ta quên đi những tháng năm gian khổ, nghĩa tình: “ Bát cơm sẻ nửa, chăn sui đắp cùng”. Chỉ những lúc dễ quên nhất ấy, thi phẩm “Việt Bắc” được xếp vào hạng những bài thơ "tống biệt" của Tố Hữu xuất hiện trong tập thơ cùng tên vừa ôn lại một thời kháng chiến gian khổ mà hào hùng, vừa lột tả con người và thiên nhiên Việt Bắc dù trong lao động hay trong chiến đấu cũng luôn có sự gắn bó hòa quyện với nhau. Từ đó làm tiền đề cho những kỉ niệm hiện về qua bức tranh thiên nhiên tứ bình đã tái hiện một Việt Bắc trong tình yêu và nỗi nhớ – như một khúc ân tình trong bài ca trữ tình – chính trị “Việt Bắc” đằm thắm vào bậc nhất của thơ ca Việt Nam hiện đại.
Ta về, mình có nhớ ta
Ta về, ta nhớ những hoa cùng người
Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi
Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng.
Ngày xuân mơ nở trắng rừng
Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang Ve kêu rừng phách đổ vàng
Nhớ cô em gái hái măng một mình
Rừng thu trăng rọi hoà bình
Nhớ ai tiếng hát ân tình thủy chung.
2. THÂN BÀI:
2.1. Giới thiệu đôi nét về Việt Bắc: Việt Bắc được xem là cái nôi của cách mạng, ở đây có Pắc Pó, nơi Bác Hồ đặt chân đầu tiên khi Người trở về nước, ở đây diễn ra hội nghị Trung ương Đảng lần thứ tám, thành lập mặt trận Việt Minh...
2.2. 2 câu đầu: Cảnh với người đầy ắp những kỉ niệm ân tình không bao giờ quên được:
“Ta về, mình có nhớ ta
Ta về, ta nhớ những hoa cùng người”
- Câu hỏi tu từ mở đầu: "mình có nhớ ta".
- Sự giãi bày tâm tình ở câu “Ta về ta nhớ những hoa cùng người”.
→ Hình thức bày tỏ mà không đợi trả lời để thành đối thoại.
- Điệp từ "ta" lặp lại bốn lần cùng với âm "a" là âm mở khiến câu thơ càng mang âm hưởng ngân xa, tha thiết nhẹ nhàng.
→ Một cặp song hành đối xứng: hễ nhớ dến người thì hiện bóng hoa, hễ nhớ về hoa thì hiện lên dáng người.
2.3. 2 câu sau: Bức tranh tứ bình bốn mùa hiện lên với vẻ đẹp và sắc thái thiên nhiên rất riêng theo trình tự : Đông – Xuân – Hạ – Thu.
Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi
Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng.
- Nghệ thuật chấm phá đắc điệu qua cái màu đỏ tươi – gam màu nóng của hoa chuối rừng đỏ như son nổi bật giữa nền xanh bạt ngàn của lá tạo nên tương phản giữa hai màu xanh, đỏ.
- Đảo ngữ “nắng ánh”(khác với “ánh nắng”) miêu tả được sự chói sáng của nắng bỗng ngời lên trên lưỡi dao rừng nơi thắt lưng người Việt Bắc.
- Cùng hiện lên với cái lung linh của hoa chuối ấy là con người của vùng chiến khu lên núi làm nương, phát rẫy sản xuất ra nhiều lúa khoai cung cấp cho kháng chiến.
→ Tư thế làm chủ đầy kiêu hãnh và vững chãi: Giữa núi và nắng, giữa trời cao bao la và rừng xanh mênh mang. Con người ấy đã trở thành linh hồn của bức tranh mùa đông Việt Bắc.
2.4. 2 câu sau: Mùa xuân tinh khôi ở Việt Bắc:
" Ngày xuân mơ nở trắng rừng
Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang"
- "Trắng rừng" ở đây được viết theo phép đảo ngữ và từ "trắng" được dùng như động từ có tác dụng nhấn mạnh vào màu sắc thanh khiết, dịu mát ấy của hoa mơ
- Động từ “chuốt” được dùng rất khéo và tinh tế khi diễn tả về hành động chuốt giang mềm mại, tỉ mỉ của người đan nón.
→ Phẩm chất tần tảo, chăm chút của con người lao động Việt Bắc.
2.5. 2 câu sau: Mùa hạ đến với tiếng ve râm ran, rộn rã:
“Ve kêu rừng phách đổ vàng
Nhớ cô em gái hái măng một mình”
- Như một sự chuyển đổi từ thính giác sang thị giác trước khung cảnh thiên nhiên.
- Từ “đổ” được dùng rất đắc điệu, là động từ mạnh, diễn tả sự chuyển biến quyết liệt, lôi cuốn của sự chuyển màu từ sắc trắng sang vàng , bừng sáng cả núi rừng VB.
- “cô em gái hái măng một mình”: ở mỗi bức tranh thiên nhiên đều thấy thấp thoáng bóng dáng con người. Từ ” cô em gái” mà tác giả sử dụng cất lên như lời gọi tình tứ, thân quen, thể hiện tình cảm chân thành , tha thiết.
→ Dù bất cứ mùa nào, con người VB cũng hiện lên trong dáng vẻ lao động cần mẫn. Như vậy, trong đôi mắt tác giả , vẻ đẹp của con người chân chính gắn liền với vẻ đẹp lao động, chuyên cần.