Mở bài: 1 điểm
- Giới thiệu khái quát: thơ trữ tình trung đại Việt Nam có nội dung rất phong phú nhưng vẫn tập trung vào hai chủ đề lớn là tinh thần yêu nước và tình cảm nhân đạo. (0,5 điểm)
- Giới thiệu khái quát các bài thơ "Sông núi nước Nam", "Phò giá về kinh", "Buổi chiều đứng ở phủ Thiên Trường trông ra" đã thể hiện rõ tinh thần yêu nước của dân tộc ta... (0,5 điểm)
Thân bài: 8 điểm
Bằng lí lẽ và dẫn chứng tiêu biểu qua 3 văn bản trên, bài viết của học sinh làm sáng tỏ tinh thần yêu nước được thể hiện qua thơ trữ tình trung đại Việt Nam. Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau, nhưng phải nêu được các ý cơ bản như sau:
- Ý thứ nhất: Giải thích về nội dung yêu nước được thể hiện qua thơ trữ tình trung đại Việt Nam: (2 điểm)
- Là một nội dung lớn của văn học nói chung, của thơ trữ tình trung đại Việt Nam nói riêng. Nội dung yêu nước được thể hiện qua thơ trung đại rất phong phú và đa dạng... (1 điểm)
- Nội dung yêu nước thể hiện ở sự khẳng định chủ quyền về lãnh thổ, nêu cao ý chí quyết tâm bảo vệ đất nước; thể hiện hào khí chiến thắng và khát vọng thái bình, thịnh trị của dân tộc; đồng thời cũng thể hiện ở sự hòa hợp với cảnh sắc thiên nhiên nên thơ, bình dị, sự gắn bó máu thịt với quê hương thôn dã... (1 điểm)
- Ý thứ hai: Bài thơ "Sông núi nước Nam" (2 điểm)
- Là bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của dân tộc ta, khẳng định nước Nam là của người Nam, đó là điều đã được "sách trời" định sẵn: (1 điểm)
"Sông núi nước Nam vua Nam ở
Vằng vặc sách trời chia xứ sở"
-
- Bài thơ nêu cao ý chí quyết tâm bảo vệ chủ quyền của đất nước, kẻ thù không được xâm phạm, nếu xâm phạm thì sẽ chuốc lấy thất bại thảm hại: (1 điểm)
"Giặc dữ cớ sao phạm đến đây
Chúng mày nhất định phải tan vỡ."
- Ý thứ ba: Bài thơ "Phò giá về kinh"của Trần Quang Khải (2 điểm)
- Thể hiện hào khí chiến thắng của dân tộc ta trong cuộc chống quân Mông-Nguyên xâm lược: "Chương Dương cướp giáo giặc (1 điểm)
"Hàm Tử bắt quân thù"
-
- Thể hiện khát vọng thái bình thịnh trị của dân tộc ta ở thời đại nhà Trần và niềm tin sắt đá vào sự bền vững muôn đời của đất nước: (1 điểm)
"Thái bình nên gắng sức
Non nước ấy ngàn thu"
- Ý thứ tư: Bài thơ "Buổi chiều đứng ở phủ Thiên Trường trông ra" của Trần Nhân Tông:( 2 điểm)
- Là bức tranh đẹp về vùng quê trầm lặng mà không đìu hiu: (1 điểm)
"Trước xóm sau thôn tựa khói lồng
Bóng chiều man mác có dường không"
-
- Trong bức tranh trầm lặng ấy vẫn ánh lên sự sống: "Mục đồng sáo vẳng trâu về hết" – "Cò trắng từng đôi liệng xuống đồng". Điều đó thể hiện tình yêu quê hương, đất nước sâu sắc của một vị vua – dù ở cương vị tối cao nhưng tâm hồn vẫn gắn bó máu thịt với quê hương thôn dã của mình... (1 điểm)
* HS có thể mở rộng, nâng cao bài viết bằng một số bài thơ trung đại khác...
Kết bài: 1 điểm
Khẳng định lại nội dung tinh thần yêu nước của thơ trữ tình trung đại Việt Nam.