Nhân dân ta có truyền thống tôn sư trọng
đạo và rất hiếu học. Trong mỗi gia đình Việt
Nam dù khó khăn đến mấy, các bậc cha mẹ đều
lo cho con cái được học hành nên người. Có
biết bao câu tục ngữ, bài ca, lời hay ý đẹp nói
về việc học hành được truyền tụng trong dân
gian. Cổ nhân cũng có câu:
"Tiên học lễ, hậu học văn".
Đó là câu nói của "thánh hiền" mà các cụ đồ
nho ngày trước thường dùng để răn dạy học
trò. Nó không phải là một câu tục ngữ nhưng
được lưu truyền như một câu tục ngữ, hàm
chứa một bài học đạo lí sâu sắc.
Tham khảo thêm bài làm hãy hoặc trong tác
phẩm chữ người tử tù
"Tiên" là trước, "hậu" là sau. "Học lễ" nghĩa là
học lễ nghĩa, đạo đức... "Học văn" nghĩa là học
văn chương, văn hóa, chữ nghĩa, khoa học, kĩ
thuật... "Tiên học lễ, hậu học văn" nghĩa là,
trước tiên phải học lễ nghĩa đạo đức, đạo lí làm
người, sau mới học đến văn chương, chữ nghĩa,
học các kiến thức khẳng định việc giáo dục đạo
đức cho học sinh là vô cùng quan trọng để hình
thành nhân cách văn hóa cho thanh thiếu nhi.
Câu "Tiên học lễ, hậu học văn" là một châm
ngôn đã được khắc sâu vào hồn người qua hàng
nghìn năm lịch sử.
Mục đích học tập là gì? Học để làm người, con
người có nhân cách và có văn hóa. Học để trở
nên tài giỏi, người công dân tốt, người lao động
giỏi, đem đức tài làm rạng rỡ cho gia đình, phục
vụ đắc lực cho Tổ quốc vì mục tiêu "dân giàu
nước mạnh".
Đức và tài là hai tố chất hợp thành nhân cách
văn hóa. Học để phát triển đức, tài. Đạo đức là
cái gốc của con người. Tài năng chỉ có thể phát
triển rực rỡ trên nền tảng đạo đức. Cây cối phải
sâu rễ, gốc bền mới có nhiều hoa thơm trái
ngọt. Con người cũng vậy, đạo đức, tư cách là
điều kiện làm nảy nở tài năng. Do đó, người dạy
cũng như người đọc phải biết "Tiên học lễ, hậu
học văn" một cách sâu sắc. Một khi người học
chưa được giáo dục đến nơi đến chốn thì đừng
vội "học văn" vì có "học văn" cũng vô ích. Kẻ có
tài mà kém đức là vô dụng, chỉ làm nên những
chuyện bất lương. Học giỏi văn, toán... được
điểm cao, nhưng bất hiếu, vô lễ, càn quấy... thì
có giá trị gì? Chúng ta phải phấn đấu trở nên
con ngoan, lễ phép, vâng lời, chăm học chăm
làm... của cha mẹ. Phải là người học sinh biết
kính thầy, mến bạn, giúp đỡ bạn bè và nỗ lực
học giỏi.
"Tiên học lễ, hậu học văn" là một định hướng,
một phương châm giáo dục giúp học trò trở
thành những con người vừa có đức, vừa có tài.
Câu nói của cổ nhân trên đây làm chứa một nội
dung sâu sắc về việc dạy và việc học. Nhân dân
ta đề cao đạo lí, đạo đức, lễ nghĩa, không phải
tư tưởng phong kiến mà trong lời dạy "Tiên học
lễ, hậu học văn" đã mang màu sắc và tính chất
của đạo đức nhân dân. Nguyễn Trãi, người anh
hùng, nhà thơ lớn trong thế kỉ 15 đã từng viết
trong "Quốc âm thi tập": "Trồng cây đức để con
ăn". Muốn trồng được "cây đức" thì trước hết
phải dạy con cái "Tiên học lễ, hậu học văn".
Nói "học lễ" trước, "học văn" sau không có
nghĩa tách rời hai khâu trong một quá trình dạy
và học. Học lễ để đảm bảo cơ sở cho việc học
văn, học văn để phát huy việc học lễ. Hai khâu
học gắn bó với nhau, tác động nhau để hình
thành nhân cách văn hóa cho thế hệ trẻ.
Nói "học văn" sau không có nghĩa là coi nhẹ
việc học tập văn hóa. Con người mới phải là con
người yêu nước, có trình độ cao về văn hóa,
khoa học kĩ thuật. Người có đức mà không có
tài cũng chẳng làm nên trò trống gì! Bởi vậy,
đừng nên học văn hóa một cách đơn thuần mà
không coi trọng việc rèn luyện đạo đức. Hoặc
chỉ coi trọng việc "học lễ" mà coi nhẹ "học văn"
cũng là cách học bất cập.
Giáo dục là thước đo tầm vóc của một dân tộc.
Trong bốn nghìn năm dựng nước, dân tộc ta rất
coi trọng mở mang việc học hành. Văn miếu với
bia đá khắc tên hàng nghìn tiến sĩ. Chu Văn An,
Nguyễn Bỉnh Khiêm... là những ông thầy vĩ đại,
đã đào tạo cho đất nước bao nhiêu nhân tài lỗi
lạc. Các cụ đã đề cao "Tiên học lễ, hậu học văn"
nên mới làm rạng rỡ nền văn hiến Đại Việt.
Năm điều dạy thiếu nhi của Bác Hồ: "Yêu Tổ
quốc, yêu đồng bào. Học tập tốt, lao động tốt....
Khiêm tốn, thật thà, dũng cảm..." đã bao hàm ý
nghĩa "Tiên học lễ, hậu học văn" dưới ánh sáng
đường lối giáo dục của Đảng.
Hiện nay, đó đây còn có một số thanh thiếu nhi
lười học, nói tục, chửi bậy, vô lễ với thầy cô
giáo, thô bạo với bạn bè... Hiện tượng ấy nói lên
việc giáo dục đạo đức trong gia đình, trong nhà
trường chưa được coi trọng đúng mực.
Câu "Tiên học lễ, hậu học văn" có giá trị như
một châm ngôn giúp học sinh chúng ta nâng
cao nhân cách, trau dồi đạo đức, có ý thức học
tập tốt. Qua hàng nghìn năm tồn tại, câu nói
của cổ nhân, không hề bị phù mờ lớp bụi thời
gian mà trái lại, chân lí ấy vẫn tỏa sáng. Nó vẫn
có giá trị định hướng việc tu dưỡng và học tập
cho thế hệ trẻ.
Thời cắp sách với bao mộng đẹp: Lớn lên mang
đức tài làm rạng rỡ Tổ Quốc. Câu nói của cố
nhân giúp ta đi đúng hướng để thực hiện lời
dạy của Bác Hồ kính yêu: "Non sông Việt Nam
có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt
Nam có được vẻ vang sánh vai các cường quốc
năm châu được hay không chính là nhờ một
phần lớn ở công học tập của các cháu".