a) Chuyện gồm có các nhân vật:
– Bà lão ăn xin
– Hai mẹ con bà góa
b) Những sự việc xảy ra và kết quả của những sự việc:
– Trong lễ hội cúng Phật xuất hiện một bà lão ăn xin nhưng ai cũng lảng tránh thậm chí xua đuổi bà.
– Bà gặp hai mẹ con bà góa và được họ đưa về nhà cho ăn, ngủ nhờ.
– Trong đêm, bà lão hóa thành một con giao long lớn.
– Sáng ra, giao long biến mất, chỗ nằm ấy vẫn là bà lão ăn xin. Bà lão báo tin cho hai mẹ con vùng này sắp có lũ lụt lớn rồi cho hai mẹ con nắm tro, dặn rải xung quanh nhà để tránh tai họa rồi biến mất.
– Lụt lớn xảy ra, hai mẹ con bà góa chèo thuyền cứu những người bị nạn.
– Vùng bị sạt lở biến thành một cái hồ lớn gọi là hồ Ba Bể. Cái nền nhà trở thành hòn đảo nhỏ giữa hồ, gọi là hòn Bà Góa.
c) Ý nghĩa của câu chuyện:
Câu chuyện nhằm giải thích sự hình thành của hồ Ba Bể và thông qua sự tích ấy, tác giả dân gian muốn ca ngợi những con người có lòng nhân ái, sẵn sàng giúp đỡ, cưu mang những người nghèo khổ, hoạn nạn.