Xã hội loài người phát triển được như ngày nay là nhờ quá trình tìm hiểu, nhận thức, tích luỹ và không ngừng nâng cao tri thức của tất cả các dân tộc trên thếgiới. Tri thức rất cần thiết đối với con người. Muốn có tri thức con người phải học và không ngừng học tập. Có thể học trong sách vở, học từ thực tếcuộc sống. Ông cha ta xưa kia đã nhận thức rất đúng đắn về sự cần thiết của việc mở rộng phạm vi không gian học tập đối với mỗi người nên đã khuyên nhủ, động viên con cháu: “Đi một ngày đàng học một sàng khôn”.
Trước đây, xã hội phong kiến còn nhiều bảo thủ, lạc hậu. Người dân quanh năm suốt tháng chỉ quanh quẩn trong luỹ tre xanh, ranh giới của cộng đồng làng xã. Có người suốt đời chẳng bước ra khỏi cổng làng. Sốngười được đi xa để ăn học hoặc làm việc rất hiếm hoi. Vì vậy, trình độ hiểu biết của mọi người nói chung khó khăn mà mở rộng hoặc nâng cao lên được.
Tuyvậy, giữa sự ràng buộc của tư tưởng bảo thủ, lạc hậu vẫn loé lên những tia sáng nhận thức về sự cần thiết phải học hỏi đểnâng cao hiểu biết. “Đi một ngày đàng học một sàng khôn”. Chỉ cần đi “một ngày đàng” (ý nói thời gian ít ỏi và quãng đường không xa là bao) thì ta đã học được “một sàng khôn”. Đây là hình ảnh cụ thể, gần gũi chứa đựng một khái niệm trừu tượng là sự hiểu biết của con người. Nếu chịu khó đi thì ta sẽ tiếp thu được nhiều bài học bổích trong cuộc đời, bởi trên khắp các nẻo đường đất nước, nơi nào cũng có vô vàn những điều hay, điều lạ.
Để động viên tinh thần con cháu, dân gian đã có những câu nội dung tương tự như câu tục ngữ trên:
Làm trai cho đáng nên trai,
Phú Xuân cũng trải, Đồng Nai cũng từng;
Càng hiểu biết nhiều, con người càng có cách xử thế đúng đắn trong quan hệ gia đình và xã hội. Trình độ hiểu biết tạo điều kiện cho ta làm việc tốt hơn, đạt hiệu quả hơn, giúp ích cho gia đình, xã hội được nhiều hơn, cuộc sống sẽ được tốt đẹp hơn, hạnh phúc hơn.
Kho tàng tri thức của loài người rất khổng lồ và ngày càng đồ sộ. Việc học đểmở mang nhận thức và hiểu biết của mỗi con người càng trở nên cấp bách. Muốn xóa bỏ tình trạng lạc hậu, muốn rút ngắn sự cách biệt giữa nước ta và các nước phát triển trên thế giới, chúng ta chỉ có một con đường là học: ''Học, học nữa, học mãi" như lời Lênin đã dạy. Vấn đề đặt ra là học những điều hay, lẽ phải, những điều thiết thực, bổ ích cho sự nghiệp xây dựng đất nước, tránh điều dở, điều xấu có hại đến bản thân, gia đình và xã hội.
Hiện nay đi đó đi đây không còn là chuyện hiếm có như ngày xưa. Ai cũng có quyền tự do đi lại, học hành, kể cả ra nước ngoài. Học hỏi bằng con đường tham quan, du lịch; học sinh hỏi bằng con đường du học.
Nhưng mục đích cuối cùng vẫn là để tiếp thu những kinh nghiệm, những kiến thức khoa học, tiến bộ của nhân loại nhằm phục vụ công cuộc xâv dựng và phát triển Việt Nam thành một đất nước giàu mạnh mà vẫn giữ được bản sắc và truyền thống dân tộc.
Học hỏi không phải là chuyện ngày một, ngày hai mà là chuyện của cả đời người. Học ở trường, học trong sách vở, học lẫn nhau và học ở cuộc sống. Việc nâng cao hiểu biết là rất quan trọng và cần thiết đối với mỗi người. Vì vậy chúng ta phải có mục đích và phương pháp học tập đúng đắn để đạt được hiệu quả cao. Có trí thức, chúng ta mới làm chủ được bản thân, mới đóng góp hữu ích cho gia đình, xã hội. Học vấn làm đẹp con người. Đó cũng là điều ông cha muôn nhắn gửi đến chúng ta.