I. Tư tưởng tôn giáo
1. Tôn giáo:
Thế kỷ XVI – XVIII: Nho giáo từng bước bị suy thoái, trật tự phong kiến bị đảo lộn.
Đạo giáo, Phật giáo có điều kiện khôi phục và phát triển trở lại, nhưng không phát triển mạng như thời Lý - Trần.
Thế kỷ XVI – XVIII, Đạo thiên chúa được truyền bá ngày càng rộng rãi vào Việt Nam
2. Tín ngưỡng
- Phát huy các tín ngưỡng truyền thống của Dân tộc: Thờ cúng tổ tiên, thần linh, các anh hùng dân tộc,…
- Đời sống tín ngưỡng ngày càng phát triển phong phú.
II. Phát triển giáo dục, văn học
1. Giáo dục:
Mở rộng giáo dục Nho học, tổ chức kỳ thi
Hương - Hội để tuyển chọn người tài.
- Giáo dục đàng Ngoài vẫn như cũ, nhưng xa sút dần về số lượng.
- Đàng Trong: Năm 1646 chúa Nguyễn tổ chức khoa thi đầu tiên.
- Quang Trung đưa thơ Nôm vào thi cử.
- Chương trình giáo dục Nho học chưa góp phần phát triển kinh tế.
-
2. Văn học
- Văn học chữ Hán:
+ Mất dần vị thế.
+ Xuất hiện một số nhà sưu tập văn, thơ, viết truyện ký,…
- Văn học chữ Nôm xuất hiện, với nhiều tác giả và tác phẩm.
- Văn học dân gian: Có nhiều thể loại như: ca dao, tục ngữ, truyện cười,…
- Thế kỷ XVI – XVIII, chữ quốc ngữ xuất hiện nhưng chưa phát triển và phổ biến.
III. Nghệ thuật và khoa học - kỹ thuật
1. Nghệ thuật:
- Thế kỷ XVI – XVIII, nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc tiếp tục phát triển.
- Nghệ thuật dân gian được hình thành và phát triển.
- Nghệ thuật sân khấu phát triển ở cả hai Đàng.
-
2. Khoa học - kỹ thuật
- Các công trình khoa học - kỹ thuật được hình thành và không ngừng tăng lên ở nhiều ngành.
+ Sử học
+ Quân sự
+ Triết học
+ Y học
+ Kỹ thuật