Question

Nghị luận về văn học và tình thương

Answer 1

Văn học từ lâu luôn được ngợi ca như một yếu tố quan trọng trong việc hoàn thiện đạo đức và nhân cách con người. Những gì văn học đem đến cho chúng ta là rất nhiều, nhưng thứ chân thành nhất tôi tin chính là tình thương. Văn học và tình thương trở thành hai phạm trù gắn bó đặc biệt không tách rời.

   Cần làm rõ hai khái niệm này, “văn học” chính là một “loại hình nghệ thuật sáng tạo bằng ngôn từ”( Từ điển thuật ngữ văn học). Nhắc đến văn học ta thường nhắc đến những tác phẩm văn chương với đủ các thể loại: truyện, thơ, tiểu thuyết….Còn “tình thương” hiểu đơn giản đó là tấm lòng yêu thương muôn vật, muôn loài: yêu thương con người, yêu quê hương, đất nước…Văn học gắn liền với tình thương và ngược lại, đó là hai phạm trù chi phối, bổ sung cho nhau và có sự liên quan mật thiết.

   Vậy tại sao văn học và tình thương lại đi liền với nhau? Trong Thi nhân Việt Nam, nhà phê bình Hoài Thanh đã từng nhận định: “ Nguồn gốc cốt yếu nhất của văn chương là lòng thương người”. Xuất phát từ tình thương, nhiều tác phẩm văn chương ra đời đem lại giá trị cho con người. Tôi tin rằng Nam Cao viết những truyện ngắn về người trí thức hay như thế cũng bởi ông có tấm lòng cảm thương cho số phận bi kịch của họ. Và chắc chắn ai cũng tin rằng Hịch tướng sĩ rung động lòng người ra đời xuất phát từ tình yêu quê hương, đất nước, lòng yêu thương nhân dân của Trần Quốc Tuấn. Thạch Lam xuất phát từ tình thương đối với những kiếp người nhỏ bé mà viết nên Hai đứa trẻ và bao truyện ngắn nhẹ nhàng đi vào lòng người nữa,…

   Ngược lại, văn học đề cập đến những tác phẩm văn học, những tác phẩm này xuất phát từ tình thương mà ra đời, sau khi ra đời lại định hướng và bồi đắp tình thương cho con người. Con người từ thuở lọt lòng đã nhờ những câu chuyện cổ tích mà lớn lên, những câu chuyện xa xưa đã ngợi ca những người có lòng nhân ái, bồi đắp tình thương đối với những người số phận bất hạnh như Lọ Lem, như người em trong Cây khế,…Lớn thêm chút nữa, những bài thơ, truyện ngắn…chúng ta tiếp nhận hằng ngày cũng giúp ta thêm yêu thương mọi vật hơn. Ta tìm thấy tình yêu thương với Bác, với những người chiến sĩ nhỏ tuổi trong Đêm nay Bác không ngủ hay Lượm. Ta yêu thương quê hương, đất nước ta mỗi lần ta nghe những câu thơ : “Quê hương mỗi người chỉ một – như là chỉ một mẹ thôi!” (Đỗ Trung Quân). Hay như những tác phẩm của Thạch Lam ra đời xuất phát từ tình thương với kiếp người nhỏ bé, ra đời rồi lại bồi đắp và định hướng cho người đọc tình thương đối với những người bé nhỏ…Đọc truyện về loài vật, ta thêm yêu thêm quý thế giới với những sinh vật trong tự nhiên,…Ngay cả những khi văn học nói về cái xấu, cái ác là khi văn học muốn con người gián cách với cái xấu, cái ác, mà một khi đã gián cách với cái xấu, cái ác, con người sẽ hướng tới bồi đắp tình thương cho bản thân mình. Từ tình thương được bồi đắp qua văn học, con người sẽ trở nên tốt đẹp hơn, sống một đời ý nghĩa hơn.

   Thiếu tình thương, những tác phẩm văn học sẽ không còn giá trị. Văn chương tác động và rèn luyện nhân cách cho con người, văn học không có tình thương sẽ không định hướng con người có tình thương, đó là một sự khuyết thiếu tâm hồn. Sống trên đời không có tình thương cuộc đời sẽ không còn ý nghĩa. Tình thương, ngược lại nếu không có những tác phẩm văn học ghi lại và truyền tải sâu rộng sẽ là một điều đáng phí.

   Tình thương và văn học song hành với nhau mật thiết, chúng ta cần làm gì để vừa trở thành một người có tình thương lại vừa phát triển khả năng văn học? Mỗi chúng ta hãy chăm chỉ đọc sách hơn để bồi đắp tình yêu thương cho bản thân mình. Và nếu như các tác giả lớn xuất phát từ tình thương để viết ra những tác phẩm có giá trị cho nhân loại thì bản thân chúng ta, cũng hãy tập viết những ghi chép nhỏ về những việc đầy tình thương chúng ta thấy, chúng ta nghe, chúng ta làm hằng ngày. Ít nhất những điều đó cũng sẽ giúp mỗi người trở nên “người” hơn!

   Tình thương là nguồn gốc của văn học và đích đến của văn học cũng chính là tình thương. Văn học có tình thương sẽ còn giúp cho xã hội này trở nên tốt đẹp hơn nữa, tình thương có văn học sẽ được lan tỏa nhiều hơn nữa…

Answer 2

“Không có gì nghệ thuật hơn bản thân lòng yêu quý con người.” Đó là chân lí cuộc sống và cũng là chân lí của văn học. Nếu ví văn chương là con diều bay bổng trên trời cao bao la thì tình thương yêu chính là làn gió mát để nâng con diều ấy bay cao, bay xa đến những thăng hoa nghệ thuật và trường tồn với thời gian. Đọc những tác phẩm từ mọi thời, của mọi nhà văn, ta lại càng cảm nhận sâu sắc cái chân lí vĩnh cửu và xanh tươi ấy.

Mấy ai đã từng cố định nghĩa văn học là gì. Văn học được xác lập nhờ mối rung cảm thầm kín giữa con người và cuộc sống. Sống trong dòng chảy ngọt ngào của văn học, con người tắm mình trong tình cảm của nhà văn và của chính mình, Nhà văn phải luôn luôn đến với cuộc sống, để cảm nhận, khám phá, thẩm định nó. Văn học ra đời từ cuộc sống, văn học phải quay trở về để khám phá thể hiện lại cuộc sống. Song nếu chỉ dừng lại ở đó, ,văn học chưa là văn học, nó chỉ là cuốn biên niên sử thuần túy. Văn học chỉ thật sự là văn học khi nào từ cuộc sống ấy mà bật lên nét “cảm”, sự rung động của trái tim nghệ sĩ. Nhiệm vụ thiêng liêng của văn học chính là nuôi dưỡng tình thương trong con người, là đề cao tình thương và lên án những gì chà đạp lên giá trị nhân bản ấy.

Thế kỉ XV, đại thi hào Nguyễn Du viết “Đoạn trường tân thanh”. Trong đó, ta bắt gặp những sự thối nát, những cảnh trái ngang, nhưng hơn hết vẫn là một tấm lòng chan chứa nhân ái, yêu thương con người của Nguyễn Du. Truyện Kiều của ông có những hiện thực của “những điều trông thấy” nhưng phải được chắt ra từ những giọt nước mắt “đau đớn lòng”. Đó vừa là sự khẳng định, vừa là sự tiếp nối niềm tin về nhân cách và bản chất tốt đẹp của con người. Nếu sống thờ ơ ghẻ lạnh như một kẻ hành hương bàng quan, quyết Nguyễn Du không thể hòa vào với cuộc đời dâu bể của nàng Kiều để rung lên những tình cảm sâu lắng nhất. Ông đã đồng cảm với nàng Kiều và phát hiện ra cái cao thượng trong số phận tưởng chừng đã bị đạp xuống đáy sâu nhân cách ấy, cái trinh bạch trong con người Kiều giữa xã hội

Trong dòng văn học hiện thực trước Cách mạng tháng Tám, Nam Cao qua “Chí Phèo” đã nói một lời thanh minh, một sự khẳng định về phẩm chất tốt đẹp đối với người nông dân trong bi kịch tha hoá. Nhà văn đã cho tình thương - chứ không phải điều gì khác - trở thành một ngọn lửa sưởi ấm trái tim con quỷ làng Vũ Đại. Ông dựng lên mối tình giữa hắn và Thị Nở, với giây phút thức tỉnh hiếm hoi khi lần đầu tiên cảm nhận hai chữ “tình thương”. Với tiếng thét nhức nhối tâm can: “Ai cho tao lương thiện”, cho người đọc nhận ra cái phần Người trong một kẻ tưởng như đã mất hết cả nhân hình và nhân tính.

Nhà văn Thạch Lam thì dùng những trang viết giàu chất thơ để nói lên khao khát của những người dân phố huyện khắc khoải đợi chờ ánh sáng của một thế giới khác hơn đến với cuộc sống tù túng, tẻ nhạt của mình (Hai đứa trẻ). Nguyên Hồng thì khắc họa những “rung động cực điểm của một tâm hồn trẻ dại” của cậu bé ngày được gặp lại mợ trong “những ngày thơ ấu.” Ở đấy dường như không còn chỉ là vấn đề trái tim, mà là cái nhìn sắc sảo đã quyện hoà vào trong xúc cảm. Người nghệ sĩ phải có tình thương thì mới có thể sáng tác văn học, bởi chỉ có tình thương thì người ta mới vượt qua những bề nổi thông thường để phát hiện trong mỗi thân phận người những nỗi niềm sâu kín, những cảm xúc đa chiều đến vậy.

Và như thế, có một sự chuyển hóa trong tình yêu của tha nhân vào trong nỗi đau của người cầm bút. Và như thế, chính sự bận lòng với nhân tình thế thái, với thăng giáng lịch sử ấy đã biến tình cảm của con người thành tình cảm của một thời đại. Chỉ có thể từ tình thương yêu, nồng mặn gắn bó máu thịt với cuộc đời thì văn học mới mãi mãi đứng vững. Đó là thiên chức, là chiều sâu của văn học.Viết về cái xấu xa để cảnh tỉnh, báo động giúp con người sống với bản tính tốt đẹp của mình. Viết về cái tốt để nâng đỡ cái thiên lương của con người, để cuộc đời có nhiều công bằng và yêu thương hơn. Có những tác phẩm ríu ran với niềm vui cuộc sống, có những trang văn quằn quại với nỗi đau của cuộc đời. Nhưng tất cả cũng chỉ nhằm mục đích là muốn thắp lên trong mỗi trái tim con người ngọn lửa của tình yêu thương, để một lần nữa chứng minh “thắng lợi của trái tim người trước cái ác.”, để một lần nữa chứng minh, gửi gắm trong văn chương nhiều nhất vẫn là tấm lòng nhân ái, là chủ nghĩa nhân đạo sâu sắc và bền vững.

Càng hiểu thêm về cái gạch nối hữu cơ giữa văn học và lòng nhân ái, ta lại càng cảm thấy những gì mà mình đã học được chỉ như hạt cát giữa biển văn học mênh mông. Phải có đọc thêm, đọc thêm nữa, ta mới càng thấm thía hơn rằng cuộc đời thực không hề thơ mộng,không lãng mạn, không tuyệt đối, không lí tưởng mà còn biết bao nhiêu trái ngang, bộn bề, nhưng như thế thì nó lại càng đáng quý, đáng yêu hơn. Ta lại càng cảm thấy, mình đã học nghèo nàn biết bao nhiêu về văn chương - một môn học mà nếu thiếu nó thì người ta sẽ trở nên “câm lặng trước thế giới, bất lực trong tình cảm”. Ấy vậy mà, khi kết quả thi được như ta mong đợi, với vài lời nhận xét tốt trong ô điểm, ta đã vội chấp nhận và thỏa mãn, ta có ngờ đâu đó chỉ là sự bắt đầu trên con đường học văn. Văn chương đâu phải chỉ là sự trình bày kiến thức, là một trò chơi trí tuệ, là sự phô diễn chữ nghĩa, là đúc câu luyện chữ. Và ta còn phải học, học nhiều lắm để thật sự viết ra được những dòng văn chương cất từ chất liệu cuộc đời, dùng ngôn ngữ mà nói hộ những tiếng lòng nín bặt, những nỗi đau câm lặng mà nhiều khi một con người suốt đời không thể bày tỏ. Những dòng văn được xây dựng từ lòng yêu thương con người khắc khoải và nồng đượm, để từ đó mà vun đắp cho những giá trị tinh thần chân chính và bền vững.

Và ta biết rằng, nếu một ngày nào đó, bài văn của ta chẳng được ai đếm xỉa, điểm thấp và chỉ toàn lời chê bai, ta vẫn sẽ học văn, sẽ thích văn và vẫn sẽ cầm viết. Bởi vì văn học đã là một món quà. Văn học đã dạy cho ta cách để trái tim mình luôn hướng về tha nhân ngoài kia còn đang chờ đợi ta, văn học đã dạy cho ta cách để đôi mắt luôn lắng dõi cho những số phận bất hạnh hơn ta, dạy cho ta cách lắng nghe tiếng đời đang xao động mỗi ngày, tiếng khóc thầm và tiếng cười hi vọng, dạy cho ta cách dùng tất cả lòng nhiệt thành và sự may mắn ta đã được nhận để quay trở lại kia, quay trở lại với cuộc đời nắng gió và những kiếp người nhọc nhằn lo toan, để giúp đỡ, quan tâm và hỗ trợ.

Và nếu ta cũng không thể viết, nếu trí ta bất lực không thể viết được một tác phẩm ra hồn, thì ta vẫn yêu văn và đọc văn. Bởi vì cuộc đời sao mà chông gai quá và mỗi con người đều đang bước trên những bậc thang chênh vênh. …. Ta chỉ mong sao, với những gì ta học được từ những tiết học văn, với những gì ta đọc được trong những tác phẩm văn học, ta sẽ luôn vin vào những điều tốt đẹp để bước qua được những thiếu sót, những hèn hạ trong bản thân mình. Để hoàn thiện mình mỗi ngày. Để rèn luyện trở thành một người tốt. Một người biết mang lại niềm vui. Một người có ích cho cuộc đời. Một người hành động vì tình thương. Một người hiểu hơn điều gì hết, rằng: học văn, trước tiên là học viết một từ ghép tuyệt đẹp “Nhân ái”.