Chiều nay, lúc đọc khổ thơ đầu trong bài "Những ngày xưa yêu dấu" của Đặng Thanh Bình vừa đăng trên Diễn đàn Kiev, tôi thấy lòng mình lắng xuống, nhớ đến nôn nao. Nhất là ở câu cuối:
"Ôi những ngày xưa yêu dấu
Ra đi không thể quay về
Ôi tình yêu luôn đau đáu
Nhớ đêm về giải toán trên đê..."
Hình tượng đẹp quá. Bài thơ dẫn người đọc về với tuổi niên thiếu năm nào, trên những triền đê.
Quê ngoại tôi ở Thường tín, Hà tây cũ, sát với sông Hồng. Con đê cái lừng lững to cao, vững chãi chạy suốt từ cột mốc cây số 0 của đường 71, qua thôn tôi Vân La Thị, lên tới tít trên Xâm Xuyên, Xâm Thị, khu vực phà, cảng. Cái chân đê mới rộng, mới chắc làm sao. Trên mặt đê, xe tải, xe tăng của các chú bộ đội đã từng lăn bánh. Những tàu lá ngụy trang rũ xuống, héo lại trong ngày hè rực lửa.
Con sông Hồng cả sóng, những năm mùa nước lớn. Bên ngoài con đê, đất bãi, thuộc Vân La Thượng, dân vẫn ở. Nước lên, ngập ủm đến lưng nhà. Cả xóm bưng nhau lên mặt đê. Huyên náo trên đê như một phiên chợ muộn. Trẻ con khóc ỉ eo, người lớn gọi nhau ơi ới. Mấy con chó hung hăng sủa ăng ẳng. Mẹ tôi bảo, có một năm nước to lắm, đứng trên đê, khỏa được chân xuống nước oàm oạp.
Có những buổi chiều hôm. Trời chưa tối, nhưng nắng đã tắt hẳn, mới thấy trên con đê tĩnh lặng. Không gian nhuốm đi màu tím nhạt, trong veo. Trâu bò về chuồng, gà đã lên ổ. Các bác trong thôn tôi từ ngoài đồng về, xong việc đã nghỉ ngơi. Bấy giờ bọn trẻ chúng tôi lên cả trên mặt đê với đủ trò chơi. Đấy là những năm tôi còn sơ tán nơi quê mẹ. Thằng Kha nhà cái Khế phất một cái diều. Nó chạy như lao đi trong gió, lấy đà. Cánh diều màu trắng mốc, lúc đầu chao đảo, sau bỗng như được nâng lên, chắp cánh. Hai cái dải đuôi phơ phất bay bay. Chúng tôi ngắm nó chao mình trong gió với một lòng thán phục vô cùng. Bọn con gái ngồi phệt xuống triền đê tìm cỏ chọi gà. Cái Điệp, cái Nhàn thì cắm cúi nhặt cỏ may đan chằng chịt khắp trên hai ống quần.
Cuối làng tôi, còn một con đê quai. Nó không cao và không to sừng sững như con đê chính. Con đê quai làm thành một thung lũng tuyệt vời cho bọn trẻ chăn trâu và chúng tôi. Chúng tôi tụ tập ở đây vào các buổi chiều, sau lúc ở trường về. Chia nhau đi nhặt cành khô, lượm củi. Chất chúng lại đốt lên một đống lửa hồng ấm áp trong những buổi chiều đông. Cả bọn say mê đào củ rong giềng, mang về vùi vào đống lửa. Mùi thơm của rong giềng nướng thật hấp dẫn, ngay cả lúc đã no cơm. Ngồi đợi nướng rong giềng, tay xua làn khói mỏng, chúng tôi miệng cùng ngân nga :
"Khói về đằng kia ăn cơm với cá
Khói về đằng này lấy đá đập đầu "
Về sau này, khi tôi rời quê ngoại sơ tán sang huyện khác. Không bao giờ tôi lấy lại được kỷ niệm này.
Con đê quê hương với dòng sông chảy dài theo năm tháng.
Ở đấy, tôi có những bức tranh đẹp hơn thảy các bức tranh.
Nơi tuổi thơ của tôi dệt biết bao kỷ niệm.
Và những ngày xưa yêu dấu đã mãi xa tôi, không bao giờ trở lại...
Ôi những con đê !