1. Nhà Nguyễn lập lại chế độ phong kiến tập quyền
- Khoảng giữa năm 1801, Nguyễn Ánh kéo quân ra Bắc rồi tiến thẳng vào Thăng Long. Nguyễn Quang toản chạy lên Bắc Giang thì bị bắt, chấm dứt triều đại Tây Sơn.
- Năm 1802, Nguyễn Ánh lên ngôi vua đặt niên hiệu là Gia Long, chọn Phú Xuân làm kinh đô. Năm 1806, lên ngôi Hoàng đế. Trực tiếp điều hành mọi việc từ trung ương đến địa phương.
- Các năm 1831 – 1832, nhà Nguyễn chia cả nước thành 30 tỉnh và 1 phủ trực thuộc (Thừa Thiên).
- Ban hành bộ luật Hoàng chiều luật lệ (Gia Long) năm 1815.
- Quân đội: bao gồm nhiều binh chủng, xây thành trì và thiết lập hệ thống trạm ngựa dọc thoe chiều dài đất nước.
2. Kinh tế dưới chiều Nguyễn
- Nông nghiệp
+ Chú ý việc khai hoang và thi hành các biện pháp di dân, lập ấp và đồn điền. Đặt lại chế độ quân điền.
+ Tuy một số huyện mới được thành lập: Tiền Hải, Thái Bình, Kiêm Sơn, Ninh Bình và hàng trăm đồn điền được thành lập ở Nam Kì nhưng không đem lại hiệu quả thiết thực cho nông dân. Thời tự Đức, có nơi như phủ Khoái Châu (Hưng Yên) đê vỡ 18 năm liền. Đê điều không được quan tâm, tu sửa, nạn tham nhũng phổ biến.
- Công thương nghiệp:
+ Nhà nước lập nhiều xưởng: đúc tiền, đúc súng, đóng tàu. Ngành khai thác mỏ được mở rộng. Khai thác còn lạc hậu và hoạt động bất thường.
+ Các nghề thủ công vẫn còn phát triển nhưng phân tán.
+ Thợ thủ công phải nộp thuế sản phẩm nặng nề.
+ Buôn bán trong nước có nhiều thuận lợi do đất nước đã thống nhất, xuất hiện những thị tứ mới.
- Ngoại thương: Nói chung nhà nước hạn chế buôn bán với nước ngoài.