vi phạm pháp luật và vi phạm đạo đức : đều là những hành vi vi phạm quy tắc ứng xử .
dựa vào từng thời điểm của lịch sử mà có thể hiểu :
- vi phạm đạo đức là vi phạm pháp luật. - pháp luật phong kiến - áp dụng tập quán pháp , mà tập quán chính là quy tắc ứng xử chung cho bộ phận dân cư. khi đó: nhà nước phong kiến xét xử mà không cần có luật. con dâu chồng chết chưa được 3 năm tái giá bị xử phạt vạ...
- vi phạm pháp luật mà không vi phạm đạo đức. nhà nước chủ nô và phong kiến đưa ra nhiều điều luật nhằm bảo đảm quyền tôi cao cho giai cấp thống trị, nên khi vi phạm vào các điều luật này bị xử phạt nhưng không trái đạo đức...thí dụ lấy thóc trong kho của chủ nô ,cường hào cứu đói.. bị xử phạt nhưng không trái đạo đức.
- vi phạm pháp luật là vi phạm đạo đức.= khi mội nền pháp luật của một nhà nước được xây dựng dựa trên nền tảng đạo đức xã hội, thì hành vi vi phạm pháp luật cũng chính là hành vi vi phạm đạo đức.
- vi phạm đạo đức mà không vi phạm pháp luật. = tuy pl được xây dựng trên nền tảng đạo đức xã hội, nhưng có những hành vi vi phạm quy tắc đạo đức mà không vi phạm pháp luật, vì hành vi đó được các quy tắc của đạo đức xã hội điều chỉnh mà pháp luật chưa đưa ra các quy tắc ứng xử, và hành vi đó không gây thiệt hại cho xã hội mà chỉ gây ảnh hưởng cho quy tắc đạo đức ở phạm vi hẹp. do vậy hành vi đó tuy có vi phạm đạo đức nhưng chưa đến mức phải dùng đến luật pháp điều chỉnh và do vậy, nhà làm luật đã cố ý không đưa vào điều chỉnh trong hệ thống luật pháp .
như vậy : ta có thể kết luận rằng :
- vi phạm pháp luật và vi phạm đạo đức đều là hành vi đã vi phạm quy tắc ứng xử của cộng đồng .
- quy tắc pháp luật là quy định bắt buộc mọi hành vi phải ứng xử phù hợp, nếu trái quy tắc này sẽ bị chế tài. còn quy tắc đạo đức : là những truyền thống về tập quán tốt đẹp , nó khuyến khích cách thức ứng xử sự tôn trọng những gì tốt đẹp, nó khuyến khích ghét bỏ các thói hư tật xấu, phong tục lạc hậu, nhưng nếu ứng xử trái với nó thì không bị chế tài mà bị dư luận không trân trọng hoặc chê bai, hay lên án.
hành vi trộm tiền hay trộm bất cứ tài sản gì thuộc sở hữu của người khác đều là vi phạm pháp luật và đồng thời cũng vi phạm đạo đức.
số lượng tiền , tài sản ở một chứng mực nào đó đủ lớn tới mức khởi điểm do luật hình sự quy định, sẽ là vi phạm pháp luật về hình sự hay chỉ vi phạm về pháp luật hành chính nếu số tài sản trộm cắp nhỏ.
vì hành vi trộm cắp đều bị pháp luật điều chỉnh . lên hành vi đó là vi phạm pháp luật.
tuy nhiên: truyền thống và tập quán tốt đẹp của con người là ghét thói hư tật xấu trong đó : hành vi trộm cắp cũng đã được nhiều đời lên án là hành vi xấu . do đó hành vi trộm cắp cũng là hành vi vi phạm đạo đức xã hội.