Hiện tượng nước biển lên xuống mỗi ngày hai lần, ở nhiều nơi trên thế giới thường gọi là hiện tượng "thủy triều". Ban ngày nước biển dâng lên gọi là "triều", đến tối nước biển rút xuống gọi là "tịch"
Lý giải cho hiện tượng nước biển có lúc dâng lên, có lúc hạ xuống là do "lực hập dẫn thủy triều" của mặt trăng gây ra. Lực hấp dẫn thủy triều này là lực hấp dẫn của mặt trăng lên Trái Đất, thêm vào đó là hợp lực ly tâm quán tính khi mặt trăng và Trái Đất chuyển động.
Mỗi ngày, Trái Đất tự quay quanh mình nó một vòng, đồng nghĩa với việc bất kì nơi nào trên Trái Đất cũng có một lần hướng về phía Mặt Trăng (không tính vùng cực có những tháng không có ban đêm), vì vậy, đại bộ phận nước biển trên Trái Đất mỗi ngày đều có hai lần nước thủy triều dâng cao, hai lần thủy triều hạ xuống. Loại thủy triều này gọi là bán nhật triều. Ở một số nơi khác, do một số nguyên nhân mang tính khu vực, trong một ngày chỉ xuất hiện một lần thủy triều dâng cao và một lần thủy triều hạ xuống. Loại thủy triều này gọi là toàn nhật triều.
Không chỉ có mặt trăng mới có thể sinh ra lực dẫn triều đối với Trái Đất mà mặt trời cũng có sinh ra lực hấp dẫn thủy triều, tuy nhiên chỉ bằng 5/11 lực hấp dẫn từ Mặt Trăng. Tuy nhiên, khi lực hấp dẫn thủy triều của mặt trời và mặt trăng trung nhau (khi Mặt trăng- Mặt trời và Trái Đất nằm trên cùng một đường thẳng - Nhật thực & Nguyệt Thực) thì nước thủy triều tăng lên cao hơn.
Hàng tháng vào ngày sóc (mùng 1 AL) và ngày vọng (thường là 15 AL, đôi khi là 16 hoặc 17 AL), thì mặt trời, mặt trăng và Trái Đất nằm trên cùng một đường thẳng, khu đó lực hấp dẫn thủy triều của mặt trời và mặt trăng trùng nhau, xuất hiện thủy triều lớn. Khi trăng thượng huyền (7, 8 AL) và trăng hạ huyền (22, 23 AL), lực hấp dẫn của mặt trời và mặt trăng tạo thành một góc 90 độ, lực hấp dẫn thủy triều của mặt trời làm tiêu biến một phần lực hấp dẫn thủy triều của mặt trăng, vì vậy xuất hiện thủy triều nhỏ.
Sự lên xuống của nước biển có liên quan mật thiết với sản xuất muối, ngư nghiệp, hàng hải. Sự lên xuống của thủy triều có một tiềm năng khá lớn và hiện con người đã xây những trạm phát điện thủy triều, dùng thủy triều để phát điện. Tại Việt Nam, đã có những nghiên cứu ứng dụng năng lượng thủy triều để tạo ra nguồn năng lượng sạch, nhưng hiện vẫn còn đang bỏ ngỏ.