Trùng hợp và trùng ngưng cùng là những khái niệm trong di truyền học, tuy nhiên, chúng có ý nghĩa và quá trình xảy ra khác nhau. Đồng trùng hợp và đồng trùng ngưng cũng tương tự, là thuật ngữ được sử dụng để chỉ các hiện tượng tương đồng như nhau.
1. Trùng hợp (complementation):
- Ý nghĩa: Trùng hợp xảy ra khi một gen với thông tin di truyền bị đột biến (mutant) được khôi phục lại chức năng bởi một gen khác.
- Ví dụ: Xét một ví dụ về gen A và gen B. Khi cả hai gen đều mutant và khi kết hợp lại, không cho ra hiện tượng hoặc hiện tượng chỉ gần như giống với gen đơn lẻ, thì ta nói rằng gen A và gen B trùng hợp. Điều này cho thấy rằng gen A và gen B có chức năng tương đương và có thể thay thế lẫn nhau để khôi phục chức năng ban đầu.
2. Trùng ngưng (recombination):
- Ý nghĩa: Trùng ngưng xảy ra khi hai chuỗi ADN từ hai nguồn khác nhau tái kết hợp để tạo ra một chuỗi ADN mới, chứa thông tin di truyền từ cả hai nguồn.
- Ví dụ: Khi hai chuỗi ADN của các tế bào cha mẹ tái kết hợp trong quá trình quyét (crossing over) để tạo ra một chuỗi ADN mới trong con cái, ta nói rằng có trùng ngưng xảy ra. Quá trình này gây ra sự đa dạng genetictạo ra đặc điểm mới và làm gia tăng sự biến đổi trong dòng gen.
3. Đồng trùng hợp và đồng trùng ngưng:
- Đồng trùng hợp (orthology): Đồng trùng hợp xảy ra khi hai gen ở các loài khác nhau có chức năng tương tự nhau, thường xuất phát từ một tổ tiên chung.
- Ví dụ: Gen A ở người và gen A ở chuột có cùng chức năng, và chúng được cho là đồng trùng hợp vì chúng có tổ tiên chung.
- Đồng trùng ngưng (paralogy): Đồng trùng ngưng xảy ra khi hai gen trong cùng một loài hoặc cùng một nhóm loài phát triển từ một gen tổ tiên chung sau khi có sự nhân lên hoặc nhân đôi gen.
- Ví dụ: Gen A1 và gen A2 trong cùng một cá thể có chức năng tương tự nhau, và được cho là đồng trùng ngưng vì chúng xuất phát từ một gen tổ tiên đã nhân bản.
Tóm lại, trùng hợp và trùng ngưng liên quan đến các hiện tượng tương đồng trong di truyền học. Đồng trùng hợp ám chỉ sự khôi phục chức năng của một gen mutant bằng một gen khác, trong khi trùng ngưng liên quan đến tái kết hợp chuỗi ADN từ hai nguồn khác nhau. Đồng trùng hợp và đồng trùng ngưng đều liên quan đến sự tương đồng genetictừ các tổ tiên chung hoặc nhân lên của chúng.