Bước 1: Tìm hiểu yêu cầu đề bài
Đề bài tự sự của học sinh phổ thông cơ sở
có mấy dạng: một là kể lại những người,
những việc đã xảy ra trong cuộc sống, hai là
kể lại những người, những việc bằng sự
tưởng tượng, sáng tạo.
Trong khi tìm hiểu, cần trả lời 4 điều sau:
1. Thể loại của đề tài là gì?
2. Đối tượng được kể chuyện là ai ?
3. Yêu cầu sáng tạo điều gì ?
4. Đặc điểm riêng của chuyện?
Đồng thời để làm tốt phần 3 và phần 4 này,
ta phải tìm ý nghĩa câu chuyện kể (chuyện
nói lên điều gì? Mục đích câu chuyện là gì?).
Ví dụ: Khi kể cho bố mẹ nghe một chuyện lí
thú (hoặc cảm động hoặc buồn cười) mà em
đã gặp ở trường.
Ví dụ 2: Kể lại một câu chuyện cảm động em
vừa chứng kiến trên đường đi học về.
Bước 2: Quan sát và tưởng tượng
Nếu nhân vật ấy là nhân vật trong cổ tích, thì
cần xem lại hoặc nhớ lại truyện cổ tích em
đã đọc, tìm ra các hành động, ngôn ngữ và
sự kiện chính trong cuộc đời của nhân vật
ấy. Nếu nhân vật ấy là người học sinh (như
trong đề: “Kể lại ngày sinh nhật của em”) thì
phải lục lại trí nhớ về những gì mình đã trải
qua “Sống qua, trải qua, thậm chí phải soi
gương xem hình dáng, mặt mũi của mình ra
sao (trong đề: “Em đã lớn rồi”). Nếu nhân vật
trong truyẹn kể là ông bà, cha mẹ hoặc
người bạn nào đó của em thì cũng phải quan
sát kĩ người ấy về cả hai phía:
– Ngoại hình nhân vật.
– Nội tâm nhân vật.
Bước 3: Xác định nhân vật và xây dưng cốt
truyện
Ở mỗi truyện, dù theo truyện đã có sẵn hay
truyện sáng tạo, người kể phải xác định rõ
trong đầu mình hoặc ghi ra giấy các chi tiết
của từng nhân vật.
1. Tên nhân vật
2. Tuổi tác nhân vật?
3. Nghề nghiệp nhân vật?
4. Quê quán nhân vật?
5. Hoàn cảnh sống của nhân vật?
6. Đặc điểm riêng của nhân vật?
Để bài viết có tính chất độc đáo, người kể
còn phải xác định thêm một số đặc điểm
khác của nhân vật như: Mặt có tì vết gì
không? Sở thích ra sao? Có khuyết điểm hay
có đức tính gì.
Nhà văn Nam Cao là người có tài trong việc
xây dựng và miêu tả ngoại hình nhân vật.
Ông đã tả gương mặt của nhân vật Chí Phèo
thật là đặc biệt: “Cái đầu thì trọc lốc, cái răng
cạo trắng hớn… gương mặt thì đen và rất
cơng cơng” kèm theo hành động thật bê tha
đáng sợ: “Hắn vừa đi vừa chửi, hễ rượu xong
là hắn chửi… đầu tiên hắn chửi làng….”.
Bước 4: Tìm các chi tiết có ý nghĩa cho từng
sự kiện
Thí dụ: Muốn kể về sự kiện: “Sáng sớm hôm
sau. Sơn Tinh mang lễ vật đến trước cưới
được Mị Nương”, chúng ta phải dựa vào cốt
truyện chính, phối hợp với sự sáng tạo cá
nhân để tả cảnh cưới Mị Nương với đầy đủ
các sính lễ chi tiết có ý nghĩa không, có trái
ngược với tính cách nhân vật và không phản
lại ý nghĩa chung của câu truyện (Người kể
giỏi còn đưa chi tiết sâu sắc, có ẩn ý thú vị).
Thí dụ: Khi gà cất tiếng gáy sáng đầu tiền,
mọi vật còn chìm trong làn sương mờ tịch
mịch thì triều đình đã giật mình vì những
tiếng đập rộn ràng nơi cửa thành. Thì ra Sơn
Tinh ngồi trên kiệu có hai con voi chín ngà,
bên cạnh là tùy tùng cửa chàng ngồi xe song
mã chín hồng mao. Xe và kiệu chở lỉnh kỉnh
nào là gà chín cựa, nào trầu nào cau, nào
cơm nếp, bánh chưng…! Đi theo sau là một
đoàn thổi kèn, một đoàn đánh trống… Triều
đình vui mừng gả Mị Nương cho chàng.
Đoàn người vui vẻ vái chào rồi đi về tưng
bừng, kéo nhau về núi cao. Kèn trống vang
trời, bụi hồng mờ mịt…
Bước 5: Chọn từ đặc sắc
Trong văn tự sự có thể có lúc phải miêu tả,
có lúc phải tường thuật hoặc bàn bạc. Từ đặc
sắc là từ gợi cho người đọc hình dung ra rõ
Tích mình nha
ràng hình ảnh, đường nét hay các cử động,
hoạt động đang diễn ra như một cuốn phim
trước mặt người đọc.
luckyyhappyy07687 
PTG 
tnk11022006452 
minhquanhhqt160 
