Xuất phát từ bối cảnh trong nước:
- Chế độ phong kiến lâm vào tình trạng khủng hoảng trầm trọng. Bộ máy chính quyền từ Trung ương đến địa phương ngày càng trở nên sâu mọt, quan lại tham ô, địa chủ cường hào đục khoét, nhũng nhiễu nhân dân...
- Kinh tế nông nghiệp, công - thương nghiệp sa sút. Tài chính cạn kiệt. Một số chủ trương, chính sách của nhà nước gây bất lợi cho sự phát triển của nền kinh tế...
- Đường lối đối ngoại sai lầm khiến cho Việt Nam ngày càng bị cô lập. Việc cấm đạo và bài xích đạo Thiên Chúa gây ra những mâu thuẫn làm rạn nứt khối đoàn kết dân tộc và tạo điều kiện cho kẻ thù bên ngoài lợi dụng...
- Đời sống nhân dân khó khăn, mâu thuẫn giữa các tầng lớp nhân dân với triều đình nhà Nguyễn ngày càng sâu sắc. Nhiều cuộc khởi nghĩa chống lại triều đình nổ ra...
- Khả năng phòng thủ đất nước bị giảm sút, quốc phòng yếu kém, ảnh hưởng trực tiếp đến việc chống lại sự xâm lược của các nước tư bản phương Tây...
- Một số quan lại thức thời (Đặng Huy Trứ, Nguyễn Lộ Trạch, Đinh Văn Điền, Nguyễn Trường Tộ) đã đưa ra những nội dung yêu cầu đổi mới đất nước...
Xuất phát từ bối cảnh của thời đại:
- Nửa sau thế kỉ XIX, chủ nghĩa tư bản phát triển mạnh mẽ, nhu cầu về thị trường, thuộc địa, nhân công ngày càng lớn. Vì vậy, các nước tư bản Âu Mĩ ráo riết thực hiện chính sách xâm lược thuộc địa ở khắp nơi trên thế giới...
- Tác động của của cuộc Duy tân Minh Trị ở Nhật Bản và cải cách Ra ma V ở Xiêm đến nước ta...
=> Trong bối cảnh đó, thực dân Pháp đang từng bước mở rộng xâm lược nước ta, đặt nước ta trước tình thế hiểm nghèo... Một yêu cầu bức thiết đặt ra cho lịch sử dân tộc lúc đó là phải tiến hành canh tân đất nước, làm cho sức dân, sức nước mạnh lên mới có thể giữ được nền độc lập...