Chào mừng bạn đến với Selfomy Hỏi Đáp, hãy Hỏi bài tập hoặc Tham gia ngay
+1 thích
476 lượt xem
trong Ngữ văn lớp 11 bởi ngoclinhbui Thạc sĩ (7.0k điểm)
Phân tích tác phẩm Tự tình 2 của Hồ Xuân Hương

1 Câu trả lời

0 phiếu
bởi nhthuyvy16 ● Cộng Tác Viên Tiến sĩ (16.5k điểm)
 
Hay nhất

Thân phận lẻ mọn của người phụ nữ trong xã hội phong kiến là một đề tài khá phổ biến trong văn học dân gian và văn học viết thời hiện đại. Nhắc đến kiếp vợ lẻ đầy đau thương ấy, chắc hẳn ai cũng nhớ tới “Bà chúa thơ Nôm” Hồ Xuân Hương, một nữ sĩ tài ba ở nước ta vào cuối thế kỉ XVIII – đầu thế kỉ XIX qua các tác phẩm thể hiện sâu sắc thân phận người phụ nữ trong xã hội cũ, với bao khao khát sống và hạnh phúc tình duyên. Nổi bật trong số đó là chùm thơ “Tự tình” gồm ba bài phản ánh tâm tư tình cảm của Xuân Hương, một người phụ nữ quá lứa lỡ thì, duyên phận hẩm hiu,... Chính bài thơ “Tự tình” (II) đã khắc họa rõ nét hơn về tiếng than thân trách phận cho nỗi buồn cô đơn, về bi kịch tình yêu, niềm khao khát hạnh phúc của một kiếp hồng nhan:

 

“Đêm khuya văng vẳng trống canh dồn,

Trơ cái hồng nhan với nước non.

Chén rượu hương đưa say lại tỉnh,

Vầng trăng bóng xế khuyết chưa tròn.

Xiên ngang mặt đất, rêu từng đám,

Đâm toạc chân máy, đá mấy hòn.

Ngán nỗi xuân đi xuân lại lại,

Mảnh tình san sẻ tí con con!”

Dẫn vào bài thơ là một khung cảnh tối tăm, lạnh lẽo của màn đêm hiện ra trước mắt người đọc. Trên cái nền không gian u tối ấy, hình ảnh người phụ nữ hiện lên thật hiu quạnh làm sao:

“Đêm khuya văng vẳng trống canh dồn,

Trơ cái hồng nhan với nước non.”

Thời gian “đêm khuya” đầy yên tĩnh, chỉ có bản thân đối mặt với chính mình là khoảng thời gian buồn bã và cô đơn nhất, nó khiến con người ta dễ bộc lộ cảm xúc, suy tư về cuộc đời, về số phận. Tác giả đã khéo léo sử dụng liên tiếp từ láy “văng vẳng” kết hợp cùng động từ “dồn” để thể hiện sự dồn dập như thúc giục của thời gian trôi qua nhanh, nó không làm cho không gian nơi đây thêm phần huyên náo mà chỉ càng nhấn mạnh sự tĩnh mịch của đêm tối mà thôi.

Chính khoảnh khắc ấy khiến nhà thơ tự soi vào mình, cảm nhận được mình chỉ như “cái hồng nhan” nhỏ bé giữa nền “nước non” bao la. Từ “cái” gắn liền với chữ “hồng nhan” làm cho giọng thơ trĩu nặng xuống, đầy bi thương. Người phụ nữ ấy đã có một thời son trẻ tự hào với: “Thân em vừa trắng lại vừa tròn”, có phẩm hạnh tốt đẹp ví như: “tấm lòng son” trọn vẹn, thế mà nay chỉ còn đọng lại chút thân phận nhỏ nhoi, không được tôn trọng. Bấy nhiêu vẫn chưa đủ bẽ bàng, “cái hồng nhan” ấy còn đi cùng với động từ “trơ” nghe đầy cay đắng. “Trơ” phải chăng nói lên sự trơ trọi, cô đơn hay là sự trơ lì, chai sạn với cuộc đời của người phụ nữ ở tuổi tứ tuần? Dẫu sao chăng nữa, nó cũng góp phần đẩy nỗi đau của Xuân Hương lên đến tột cùng, khiến bà phải tìm đến rượu đến trăng để ngỏ cùng bầu tâm sự:

“Chén rượu hương đưa say lại tỉnh,

Vầng trăng bóng xế khuyết chưa tròn.”

Bà buồn thương cho thân phận bạc bẽo, muốn say để quên sự đời nhưng càng say lại càng tỉnh, không thể nào quên được, cứ thế lại buồn hơn. Hương rượu hay hương tình đều giống nhau, đều đem lại sự cay nồng, đắng chát cho Xuân Hương về nỗi sầu duyên phận.. Cụm từ “say lại tỉnh” gợi lên sự dở dang trong tình yêu, cố vẫy vùng để bươn ra khỏi các nghịch cảnh nhưng đâu dễ, càng buồn càng cảm nhận nỗi đau dày xé tâm can. Niềm đau day dứt khôn nguôi ấy như được nhân lên gấp bội qua nghệ thuật ẩn dụ “vầng trăng”. “Vầng trăng”  tượng trưng cho cuộc đời, tuổi tác của người phụ nữ. Trăng đã xế như tuổi đã luống, tuổi xuân đẹp nhất của người con gái đã trôi qua mà nhân duyên vẫn chưa trọn vẹn. Trong “Truyện Kiều” (Nguyễn Du), vầng trăng của Thúy Kiều là một vầng trăng vỡ, đã từng được trọn vẹn nghe đã đủ xót xa thế nhưng vầng trăng của Xuân Hương mãi mãi chỉ là vầng trăng khuyết không thể tròn nguyên được, nghe còn đau đớn nhiều lần hơn.

Tiếp tục hướng về ngoại cảnh, lấy thiên nhiên để tỏ bày tâm trạng, nỗi lòng của mình, Hồ Xuân Hương viết:

“Xiên ngang mặt đất rêu từng đám,

Đâm toạc chân mây đá mấy hòn.”

Rêu và đá là hai hình ảnh được hiện lên là những vật thể yếu mềm nhưng lại không chấp nhận số phận thấp bé ấy, chúng phải chăng cũng giống như Xuân Hương, luôn lạc quan giữa nghịch cảnh cuộc đời. Ý thơ cấu trúc tương phản để làm nổi bật cái dữ dội, quyết liệt của sự phản kháng: động từ mạnh “xiên ngang” với “đâm toạc”, trên thì “mặt đất” dưới lại có “chân mây”, đặc biệt ba chữ “rêu từng đám” với “đá mấy hòn” đăng đối, hô ứng nhau làm nổi bật sự sinh sôi, nảy nở cũng giống như sự dồn nén, muốn đấu tranh tự giải thoát khỏi chán chường của nhà thơ. “Rêu từng đám” mềm yếu thế mà cũng “xiên ngang mặt đất” được. Chỉ rải rác “đá mấy hòn” mà cũng có thể “đâm toạc chân mây”. Chính biện pháp đảo ngữ đã diệu kì hóa rêu và đá, cho chúng sức sống mãnh liệt hơn bao giờ hết.

bởi nhthuyvy16 ● Cộng Tác Viên Tiến sĩ (16.5k điểm)
Giữa cái thiên nhiên dào dạt, bốn bề mịt mù bao la ấy, người đàn bà hẩm hiu càng cảm thấy tủi hổ hơn bao giờ hết khi phải cam chịu cảnh ngộ:

“Ngán nỗi xuân đi xuân lại lại,
Mảnh tình san sẻ tí con con.”

Nếu Xuân Diệu có câu thơ “ Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn – Nếu tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại” thì Xuân Hương cũng có hai câu thơ trên nói về sự việc này, quy luật này. Thiên nhiên thuận theo đất trời, xuân đi rồi xuân lại tới, nhưng con người lại khác, với người phụ nữ tuổi xuân trôi đi rồi sẽ chẳng bao giờ quay lại thêm một lần nào nữa. Bởi lẽ đó, nhà thơ sử dụng động từ “ngán” thể hiện sự buồn bã, chán nản khi mỗi mùa xuân trôi đi cũng mang đi tuổi tác và vẻ đẹp của người phụ nữ. Hai từ “lại” xuất hiện liên tiếp nhưng lại mang hàm ý khác nhau. Từ “lại” đầu tiên cho thấy sự tiếp nhận miễn cưỡng, hờ hững, từ “lại” thứ hai chỉ sự trở về, đảo lại theo một quy luật tất yếu. Mùa xuân đáng ra là mùa hạnh phúc sum vầy mà ai cũng hằng mong mỏi thế nhưng khi xuân đến không đúng lúc, lúc lòng người đầy giông bão thương đau thì nó cũng như mùa đông giá rét, ảm đạm khiến con người ta khó có thể mở lòng đón nhận.

Đâu chỉ dừng lại ở đó, nỗi đau làm kiếp vợ lẻ vẫn luôn ngày ngày đay nghiến Xuân Hương. Theo quy luật thông thường, tình yêu là của hai người nhưng trong xã hội cũ mảnh tình ấy phải san sẻ thành những mảnh ghép nhỏ hơn cho từng người phụ nữ. Cái xã hội thối nát ấy đưa con người ta lâm vào thế phải chia sẻ “cái không thể nào chia sẻ được”, khiến lòng người phụ nữ chằng chịt biết bao vết sẹo thương đau ngang dọc. Nhà thơ đã tinh tế trong cách sử dụng từ ngữ, lồng ghép biện pháp nghệ thuật tăng tiến “con con” để người đọc cảm nhận được rằng, mảnh tình nghe thôi đã đủ mỏng manh, ít ỏi lại còn phải chia ra thành từng “tí con con” nhỏ bé hơn. Mỗi chữ như rung rung những giọt lệ sầu của người nữ sĩ tài ba và dấu chấm cảm cuối cùng ở cuối bài như một dấu chấm hết cho kiếp hồng nhan lở lang, dang dở. Câu thơ là tiếng than thân trách phần đầy chua chat, tủi hờn, tình duyên như tan vỡ, lòng người cũng nhiều phần vỡ tan. Qua đây cũng ngầm ẩn ý về số phận của những người phụ nữ chịu cảnh thê thiếp dưới chế độ cũ, họ không được coi trọng và không có quyền lên tiếng.

Gấp lại trang thơ như gấp lại chuỗi bi thương của Hồ Xuân Hương, ta vẫn còn xót xa cho tình cảnh đau đớn đến xé lòng của bà. Nỗi đau khi phải đứt ruột chấp nhận số kiếp làm lẻ của mình như được tăng gấp bội qua tài năng dụng từ hết sức thâm sâu, kết hợp với các hình ảnh giàu sức gợi cảm, tinh tế. Hồ Xuân Hương đã sử dụng các biện pháp nghệ thuật đặc sắc như ẩn dụ, tăng tiến, đảo ngữ,… đầy chua xót làm người đọc không thể không rung cảm trước hoàn cảnh đầy éo le của bà. Bài thơ hiện lên cả bi kịch và khát vọng sống hạnh phúc của Hồ Xuân Hương, người phụ nữ cố vươn lên nhưng vẫn bị rơi vào vòng quay lẩn quẩn, tù túng của xã hội đương thời. Chính vì thế, bà phê phán gay gắt chế độ đa thế đồng thời cũng thể hiện sự chống đối lại số phận tuy bất lực.
Qua bài thơ “Tự tình” (II), ta thêm phần yêu mến Hồ Xuân Hương cũng như quý trọng những người phụ nữ trong xã hội cũ. Họ phải chịu đựng những niềm đau, nỗi buồn của cảnh lấy chống chung, bị hắt hủi một mình trong đêm dài quạnh quẽ. Từ đó, nhà thơ cũng nói về chính bản thân mình, tác phẩm của bà đã góp một phần nói lên tiếng nói chua chát, đau khổ của người phụ nữ trong xã hội xưa, bà thấu hiểu từng khía cạnh tinh tế nhất của tâm can người phụ nữ. Chính sự thấu hiểu sâu sắc ấy cùng với nghệ thuật dùng từ điêu luyện đã khiến tác phẩm “Tự tình” (II) tồn tại như một giá trị vĩnh cửu vượt qua tất cả thử thách khắt khe của thời gian, để lại ấn tượng mạnh mẽ trong lòng đối tượng tiếp nhận, khiến cho triệu vạn người phải rơi nước mắt khóc than cho số phận người phụ nữ thời phong kiến. Bản thân tôi cũng thêm phần trân trọng tài năng của Hồ Xuân Hương, cảm thương cho một số phận phải chịu đựng cảnh:
“Năm thì mười họa hay chăng chớ,
Một tháng đôi lần có cũng không!...”

Các câu hỏi liên quan

0 phiếu
2 câu trả lời 784 lượt xem
Phân tích bài thơ Tự tình II của Hồ Xuân Hương. Qua số phận người phụ nữ trong xã hội xưa, anh (chị) có suy nghĩ gì về ... Ngán nỗi xuân đi xuân lại lại, Mảnh tình san sẻ tí con con!
đã hỏi 17 tháng 6, 2020 trong Ngữ văn lớp 11 bởi Phamthunhien Tiến sĩ (20.5k điểm)
0 phiếu
1 trả lời 458 lượt xem
0 phiếu
1 trả lời 150 lượt xem
Trong bài thơ "Đồng chí", Chính Hữu viết: "Đêm nay rừng hoang sương muối  Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới  Đầu súng trăng treo." Viết một đoạn văn Tổng - phân - hợp có độ dài 15 câu phân tích 3 câu thơ trên.  P/S: Có cả dàn ý càng tốt ạ.    
đã hỏi 16 tháng 4, 2019 trong Ngữ văn lớp 9 bởi DoMinh Thần đồng (582 điểm)
0 phiếu
1 trả lời 355 lượt xem
So sánh tài sắc của Thúy Vân và Thúy Kiều được thể hiện trong đoạn trích: “Đầu lòng hai ả tố nga ...... Tường đông ong bướm đi về mặc ai” (Nguyễn Du, Truyện Kiều)
đã hỏi 26 tháng 2, 2020 trong Ngữ văn lớp 9 bởi Phamthunhien Tiến sĩ (20.5k điểm)
+1 thích
1 trả lời 401 lượt xem
Anh/chị hãy cảm nhận tâm trạng của Thúy Kiều trong đoạn thơ sau: Chiếc vành với bức tờ mây, Duyên này thì giữ vật này ... cách mặt khuất lời, Rưới xin giọt nước cho người thác oan.
đã hỏi 14 tháng 2, 2020 trong Ngữ văn lớp 10 bởi Phamthunhien Tiến sĩ (20.5k điểm)
0 phiếu
1 trả lời 697 lượt xem
Phân tích nghệ thuật xây dựng tình huống truyện của nhà văn Kim Lân trong tác phẩm “Vợ nhặt”.
đã hỏi 12 tháng 4, 2020 trong Ngữ văn lớp 11 bởi Phamthunhien Tiến sĩ (20.5k điểm)
0 phiếu
1 trả lời 396 lượt xem
Phân tích bài thơ "Từ ấy" để làm rõ lí tưởng giác ngộ cách mạng của tác giả.
đã hỏi 13 tháng 1, 2022 trong Ngữ văn lớp 11 bởi daudaihocueh Học sinh (103 điểm)
0 phiếu
2 câu trả lời 370 lượt xem
Hãy làm một bài thơ lục bát về quê hương. *Yêu cầu: ít nhất một cặp lục bát.*
đã hỏi 12 tháng 1, 2022 trong Khác bởi MT718 Cử nhân (2.1k điểm)
0 phiếu
1 trả lời 475 lượt xem
Phân tích hình ảnh những đêm hành quân trong bài thơ Việt Bắc.
đã hỏi 22 tháng 12, 2021 trong Ngữ văn lớp 12 bởi daudaihocueh Học sinh (103 điểm)
0 phiếu
2 câu trả lời 319 lượt xem
Viết bài phân tích tám câu thơ cuối "Kiều ở lầu Ngưng Bích" của nhà thơ Nguyễn Du
đã hỏi 29 tháng 11, 2021 trong Ngữ văn lớp 9 bởi metraidauthaimoihet Học sinh (104 điểm)
  1. nguyenmanh04102009212

    166 Điểm

  2. tnk11022006452

    160 Điểm

  3. hoconghung031007464

    80 Điểm

Phần thưởng hằng tháng
Hạng 1: 200.000 đồng
Hạng 2: 100.000 đồng
Hạng 3: 50.000 đồng
Hạng 4-10: 20.000 đồng
Bảng xếp hạng cập nhật 30 phút một lần
...